System Alert RCB w Polsce – analiza nieskuteczności i porównanie z rozwiązaniami światowymi

System ostrzegania przed zagrożeniami Alert RCB, wprowadzony w Polsce po tragedii w Suszku w 2017 roku, budzi od lat kontrowersje wśród ekspertów i obywateli. Analiza funkcjonowania polskich alertów SMS w porównaniu z zagranicznymi systemami ostrzegawczymi, szczególnie amerykańskim WEA (Wireless Emergency Alerts), ujawnia fundamentalne różnice technologiczne i proceduralne. Główne problemy polskiego systemu to wysoka liczba fałszywych alarmów, zbyt długi czas rozsyłania wiadomości, niedostateczna precyzja geograficzna oraz oparcie na przestarzałej technologii SMS zamiast nowoczesnego cell broadcast. Eksperci wskazują, że obecna forma alertów RCB może prowadzić do niebezpiecznego lekceważenia ostrzeżeń przez społeczeństwo.

Tragedia w Suszku jako impuls do zmian

Wprowadzenie systemu Alert RCB było bezpośrednią reakcją na dramatyczne wydarzenia z 11 sierpnia 2017 roku. Podczas gwałtownej burzy wiatrowej na obozie harcerskim w Suszku zginęły dwie nastolatki, a kilkadziesiąt osób zostało rannych. Tragedia ta ujawniła braki w polskim systemie ostrzegania przed zjawiskami pogodowymi.

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa uruchomiło system SMS-owego powiadamiania o zagrożeniach w grudniu 2018 roku. Alert RCB miał zapewnić szybkie informowanie ludności o sytuacjach bezpośrednio zagrażających życiu i zdrowiu. System działa w oparciu o współpracę między RCB a Instytutem Meteorologii i Gospodarki Wodnej, który dostarcza prognozy i ostrzeżenia meteorologiczne.

Mechanizm działania polskiego systemu

Proces wydawania alertów RCB rozpoczyna się od prognoz IMGW, które opierają się na numerycznych modelach atmosfery. Instytut wydaje ostrzeżenia w trzystopniowej skali, a następnie przekazuje je do wybranych instytucji, w tym RCB. Decyzję o wysłaniu alertu podejmuje Rządowe Centrum Bezpieczeństwa na podstawie rekomendacji IMGW.

Najważniejszą cechą polskiego systemu jest jego oparcie na prognozach długoterminowych. Ostrzeżenia bazują na danych z modeli numerycznych, które wskazują warunki sprzyjające rozwoju niebezpiecznych zjawisk na kilkanaście godzin przed ich wystąpieniem. To podejście wymusza wydawanie alertów na bardzo duże obszary.

Najmniejszym obszarem objętym alertem RCB jest powiat. W praktyce oznacza to, że ostrzeżenia często dotyczą połowy Polski, podczas gdy rzeczywiste zagrożenie występuje tylko lokalnie. Nauka nie zna metod prognostycznych pozwalających na precyzyjne wskazanie zagrożonego obszaru z kilkunastogodzinnym wyprzedzeniem.

Model amerykański – nowcasting w czasie rzeczywistym

Amerykański system WEA (Wireless Emergency Alerts) funkcjonuje według zupełnie innej filozofii. Ostrzeżenia przed burzami, tornadami i powodziami błyskawicznymi wydawane są w czasie rzeczywistym na podstawie danych z radarów meteorologicznych. Ta metoda nazywana jest nowcastingiem.

Narodowa Służba Pogodowa (National Weather Service) wysyła ostrzeżenia dopiero wtedy, gdy radary wykryją cechy świadczące o rzeczywistym zagrożeniu w konkretnej burzy. Obszar objęty alertem jest niewielki – porównywalny z wielkością jednego do trzech powiatów. Ostrzeżenia mają ważność od kilkunastu do kilkudziesięciu minut.

Kluczową różnicą jest technologia przekazu. System amerykański wykorzystuje cell broadcast – technologię umożliwiającą rozesłanie ostrzeżenia w ciągu kilku sekund do wszystkich urządzeń w zasięgu określonych stacji bazowych. W Polsce wiadomości SMS rozsyłane są przez operatorów, co zajmuje nawet kilka godzin.

Problemy technologiczne polskiego systemu

Analiza funkcjonowania Alert RCB ujawnia szereg problemów technicznych i proceduralnych. Podstawowym ograniczeniem jest wykorzystanie technologii SMS zamiast cell broadcast. Proces lokalizacji użytkowników i wysyłania milionów wiadomości tekstowych na rozległym obszarze jest czasochłonny i nieefektywny.

W czerwcu 2025 roku doszło do poważnej awarii systemu. Z powodu błędu ludzkiego alerty o gwałtownych burzach nie dotarły do mieszkańców 17 powiatów. Incydent ten ujawnił braki w procedurach weryfikacji przed wysyłką komunikatów.

System generuje również wysoką liczbę fałszywych alarmów. Mieszkańcy otrzymują ostrzeżenia o burzach, które ostatecznie nie występują w ich okolicy, lub otrzymują alerty już po przejściu zjawiska pogodowego. Ta sytuacja prowadzi do stopniowego lekceważenia ostrzeżeń przez społeczeństwo.

Krytyka ekspertów i problemy społeczne

Rzecznik stowarzyszenia Polscy Łowcy Burz Skywarn Polska Piotr Żurowski określił działanie systemu jako nieskuteczne. Wskazuje na przypadki, gdy alerty docierały do regionów nieobjętych zagrożeniem, podczas gdy mieszkańcy rzeczywiście dotkniętych obszarów ostrzeżeń nie otrzymali.

Problematyczne jest również wykorzystywanie systemu do celów innych niż ostrzeganie przed zagrożeniami. Alert RCB był używany do informowania o wyborach, co wywołało krytykę jako nadużycie systemu przeznaczonego dla sytuacji kryzysowych.

Nowe zagrożenia cybernetyczne

W ostatnim czasie pojawiły się fałszywe alerty podszywające się pod komunikaty RCB. Oszuści rozsyłają SMS-y zawierające podejrzane linki, wykorzystując sytuacje kryzysowe jak powodzie. Rządowe Centrum Bezpieczeństwa wielokrotnie ostrzegało, że prawdziwe alerty nigdy nie zawierają linków ani próśb o kliknięcie.

Te działania dodatkowo podważają zaufanie społeczne do systemu ostrzegawczego. Obywatele muszą weryfikować autentyczność otrzymanych wiadomości przez oficjalne kanały RCB.

Plany modernizacji i wdrożenie cell broadcast

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji pracuje nad wprowadzeniem technologii cell broadcast w Polsce. System ten funkcjonuje już w Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Francji i innych krajach europejskich.

Cell broadcast umożliwia błyskawiczne wysyłanie komunikatów do wszystkich urządzeń w zasięgu konkretnych stacji bazowych. Wiadomości wyświetlają się nawet przy słabym zasięgu i na urządzeniach bez karty SIM. Technologia ta znacznie zmniejsza obciążenie sieci telekomunikacyjnej.

Wprowadzenie nowego systemu wymagałoby najpierw pilotażu, szkolenia synoptykó oraz kampanii informacyjnej mającej odbudować społeczne zaufanie do ostrzeżeń.

Wyzwania wdrożenia nowcastingu w Polsce

Utworzenie skutecznego systemu ostrzegawczego w Polsce wymagałoby fundamentalnych zmian. IMGW już stosuje nowcasting, wydając komunikaty meteorologiczne oparte na danych radarowych, jednak nie są one bezpośrednio przekazywane obywatelom.

Idealny system łączyłby prognozy długoterminowe dla zjawisk rozległych geograficznie (upały, mrozy) z nowcastingiem dla lokalnych zagrożeń burzowych. Ostrzeżenia rozsyłane do mieszkańców dotyczyłyby tylko najsilniejszych zjawisk o największym potencjale szkód.

Nawet doskonały system nie wyeliminuje całkowicie fałszywych alarmów. Burze mogą zaniknąć po wydaniu ostrzeżenia lub zmienić trajektorię. Liczba takich przypadków byłaby jednak znacznie niższa niż obecnie.

Skuteczność działania systemu ostrzegawczego zależy ostatecznie od reakcji społeczeństwa na otrzymane komunikaty. Nawet najlepsze technologie nie zastąpią świadomego podejścia obywateli do kwestii bezpieczeństwa podczas wystąpienia zjawisk atmosferycznych.

Jesteśmy na  Google News. Dołącz do nas i śledź  Silesion.pl  codziennie. Obserwuj Silesion.pl!

Wszelkie materiały promocyjno-reklamowe mają charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowią one podstawy do wzięcia udziału w Promocji, w szczególności nie są ofertą w rozumieniu art. 66 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. 2020, poz. 1740 z późn. zm.).

O autorze