SLAPP: Cicha broń przeciwko wolności słowa
Wolność słowa i prawo do publicznej debaty są fundamentami demokracji. Niestety, w niektórych przypadkach osoby i organizacje posiadające dużą władzę finansową lub polityczną wykorzystują system prawny, aby uciszać krytykę. Takie działania określa się mianem SLAPP (Strategic Lawsuit Against Public Participation), czyli strategicznych pozwów przeciwko uczestnictwu publicznemu. To narzędzie, które zamiast służyć sprawiedliwości, staje się formą zastraszania i kneblowania opinii publicznej.
Czym jest SLAPP?
SLAPP to pozew sądowy wnoszony przez potężne podmioty, takie jak korporacje, politycy czy instytucje, przeciwko dziennikarzom, aktywistom, blogerom, a nawet zwykłym obywatelom. Celem tych pozwów nie jest rzeczywista ochrona interesów prawnych, lecz ekonomiczne i psychologiczne zniechęcenie do dalszej krytyki. W praktyce oznacza to, że osoba pozywana musi angażować się w kosztowny i czasochłonny proces sądowy, nawet jeśli zarzuty są bezpodstawne.
Mechanizm działania SLAPP
- Zidentyfikowanie krytyka – Osoba lub organizacja, która publicznie wypowiada się na temat działalności danej firmy, polityka czy instytucji.
- Wniesienie pozwu – Wnioskodawca oskarża krytyka o zniesławienie, naruszenie dobrego imienia lub inne rzekome wykroczenie.
- Obciążenie przeciwnika – Pozwany musi zatrudnić prawników, poświęcać czas na proces i ponosić wysokie koszty obrony.
- Efekt mrożący – Nawet jeśli pozew zostanie oddalony, cały proces działa zniechęcająco na innych krytyków.
SLAPP w praktyce: przykłady
SLAPP nie jest jedynie teoretycznym problemem. Przykłady takich spraw można znaleźć na całym świecie:
- USA: Dziennikarze ujawniający nadużycia korporacyjne byli wielokrotnie pozywani przez potężne firmy. Słynna sprawa Chevron vs. Steven Donziger pokazuje, jak korporacje wykorzystują pozwy do zastraszania aktywistów ekologicznych.
- Unia Europejska: W krajach takich jak Malta czy Polska politycy często wnoszą pozwy przeciwko dziennikarzom za publikowanie krytycznych artykułów.
- Polska: Są przykłady lokalnych polityków pozywających dziennikarzy za ujawnianie kontrowersyjnych decyzji samorządowych.
Konsekwencje SLAPP
SLAPP stanowi poważne zagrożenie dla wolności prasy i prawa do informacji. Wpływa na samocenzurę dziennikarzy, którzy obawiają się konsekwencji prawnych za krytyczne materiały. Co gorsza, może to prowadzić do sytuacji, w której społeczeństwo nie otrzymuje rzetelnych informacji na ważne tematy.
Jak się bronić przed SLAPP?
- Ustawodawstwo anty-SLAPP – W niektórych krajach (np. w USA i Kanadzie) istnieje specjalne prawo pozwalające na szybkie oddalanie bezzasadnych pozwów.
- Wsparcie organizacji pozarządowych – Fundacje i organizacje dziennikarskie oferują pomoc prawną osobom narażonym na SLAPP.
- Nagłośnienie sprawy – Publiczna debata i zainteresowanie mediów mogą skutecznie zniechęcić do stosowania SLAPP.
SLAPP to cicha, ale bardzo skuteczna broń przeciwko wolności słowa. Choć mechanizm ten jest nadużywany przez potężne podmioty, istnieje coraz więcej inicjatyw mających na celu jego zwalczanie. Wzmocnienie ochrony prawnej dla dziennikarzy, aktywistów i obywateli to klucz do zachowania demokracji i swobody wypowiedzi.
Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Silesion.pl codziennie. Obserwuj Silesion.pl!
Wszelkie materiały promocyjno-reklamowe mają charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowią one podstawy do wzięcia udziału w Promocji, w szczególności nie są ofertą w rozumieniu art. 66 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. 2020, poz. 1740 z późn. zm.).
