O żółwiu z Poreby mówi cały naukowy świat – dlaczego?

W 2017 roku w niewielkiej miejscowości Poręba na Śląsku dokonano odkrycia, które wstrząsnęło światem paleontologii. Na terenie niepozornego wyrobiska górniczego naukowcy natknęli się na skamieniałości jednego z najstarszych znanych żółwi na świecie – Proterochersis porebensis. To przełomowe znalezisko rzuca nowe światło na ewolucję tych gadów, sięgającą aż 215 milionów lat wstecz, do czasów późnego triasu.

Przypadek, który zmienił historię

Historia odkrycia zaczęła się zupełnie niewinnie. Dr hab. Tomasz Sulej z Instytutu Paleobiologii Polskiej Akademii Nauk prowadził rutynowe badania terenowe w okolicach Poręby. Podczas przeszukiwania osadów natrafił na fragmenty skamieniałych kości. Wkrótce potem jego zespół odkrył kolejne elementy szkieletu – aż do momentu, gdy zidentyfikowano niemal kompletne pancerze pradawnych żółwi.

Zespół badawczy szybko zdał sobie sprawę, że ma do czynienia z niezwykłym znaleziskiem. Okazało się, że szczątki należą do nowego gatunku żółwia, nieznanego wcześniej nauce. Gatunek ten nazwano Proterochersis porebensis, na cześć miejscowości, która dostarczyła światu tego paleontologicznego skarbu.

Najstarszy żółw z pełnym pancerzem

To, co czyni Proterochersis porebensis tak wyjątkowym, to jego doskonale zachowany pancerz – zarówno grzbietowy (karapaks), jak i brzuszny (plastron). Dotychczasowe znaleziska najstarszych żółwi miały zazwyczaj niekompletne lub jedynie częściowo rozwinięte skorupy. Tymczasem żółw z Poręby posiadał już kompletną strukturę ochronną, podobną do tej, jaką mają współczesne gatunki.

Według analiz przeprowadzonych przez polskich naukowców, ten triasowy gad mógł osiągać około metra długości. Co ciekawe, jego tryb życia prawdopodobnie był wodno-lądowy, co potwierdzają zarówno budowa anatomiczna, jak i analiza koprolitów – skamieniałych odchodów zawierających resztki pokarmowe, m.in. ryby, bezkręgowce i rośliny.

Znaczenie odkrycia w skali świata

Odkrycie z Poręby ma znaczenie nie tylko dla rekonstrukcji drzew genealogicznych żółwi, ale również dla zrozumienia ogólnych mechanizmów ewolucji kręgowców. Ustalenie, że już w okresie późnego triasu istniały żółwie z tak zaawansowaną strukturą pancerza, przesuwa granicę ewolucji tego rzędu zwierząt o miliony lat.

Poręba dołączyła tym samym do elitarnego grona lokalizacji – obok Niemiec, Chin czy Stanów Zjednoczonych – gdzie znaleziono kluczowe skamieniałości związane z początkami żółwi.

Jak podkreślają badacze, sukces nie byłby możliwy bez wieloletnich, konsekwentnych prac terenowych oraz wsparcia lokalnych władz i społeczności. W sumie z Poręby wydobyto ponad 200 okazów skamieniałości, z czego wiele z nich stanowi unikalne w skali świata znaleziska.

Nauka dostępna dla wszystkich

Wielką zasługą zespołu badawczego było również udostępnienie wiedzy społeczeństwu. Rekonstrukcję Proterochersis porebensis można dziś oglądać w Muzeum Ewolucji PAN w Warszawie. Dzięki temu nie tylko naukowcy, ale również uczniowie, nauczyciele i miłośnicy historii naturalnej mogą zapoznać się z jednym z najbardziej fascynujących rozdziałów dziejów życia na Ziemi.

To odkrycie pokazuje, że wielkie rzeczy mogą kryć się w małych miejscach. W Porębie, w cieniu wysypiska śmieci, ziemia odsłoniła tajemnice sięgające setek milionów lat. Niewielka śląska miejscowość na stałe wpisała się w mapę światowej paleontologii, a Polska przypomniała światu o swoim potencjale badawczym.

Nauka z przesłaniem

Żółw z Poręby to nie tylko naukowa sensacja, ale i symbol – przypomnienie, że historia życia jest znacznie dłuższa, niż możemy sobie wyobrazić. Że przeszłość naszej planety wciąż skrywa tajemnice, które czekają na odkrycie – niekoniecznie w odległych krajach, ale często tuż za rogiem.

Być może najcenniejszą lekcją, jaką niesie ze sobą Proterochersis porebensis, jest ta, że nauka nie zna granic – ani geograficznych, ani czasowych – i że nawet przypadkowe znalezisko może na nowo napisać historię życia na Ziemi.

Jesteśmy na  Google News. Dołącz do nas i śledź  Silesion.pl  codziennie. Obserwuj Silesion.pl!

Wszelkie materiały promocyjno-reklamowe mają charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowią one podstawy do wzięcia udziału w Promocji, w szczególności nie są ofertą w rozumieniu art. 66 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. 2020, poz. 1740 z późn. zm.).