#ZatrzymaćMiasto Katowice zatrzymają się o 11:00. Syreny w rocznicę pacyfikacji „Wujka”
We wtorek 16 grudnia 2025 roku o godzinie 11:00 w Katowicach uruchomione zostaną syreny alarmowe, które przez trzy minuty będą emitować ciągły dźwięk. Akcja ma charakter symboliczny i upamiętnia 44. rocznicę pacyfikacji Kopalni „Wujek”, podczas której w 1981 roku zginęło dziewięciu górników, a kilkadziesiąt osób zostało rannych. Inicjatywę organizuje Śląskie Centrum Wolności i Solidarności im. Dziewięciu Górników z „Wujka”.
Syreny alarmowe w całym mieście
Syreny zostaną włączone punktualnie o 11:00 i będą emitować ciągły dźwięk, który w systemie alarmowym oznacza odwołanie alarmu. Władze miasta podkreślają, że jest to element treningu systemu ostrzegania ludności i nie wymaga żadnych działań ze strony mieszkańców. Jednocześnie sygnał ma wymiar pamięciowy i wpisuje się w miejskie obchody rocznicowe.
Organizatorzy zapraszają mieszkańców, instytucje, szkoły oraz osoby przebywające tego dnia w Katowicach do minuty ciszy. Wystarczy zatrzymać się na chwilę tam, gdzie się jest – w pracy, na ulicy, w szkole, w domu lub w komunikacji miejskiej.
Rocznica pacyfikacji Kopalni „Wujek”
Pacyfikacja Kopalni „Wujek” była jednym z najtragiczniejszych wydarzeń stanu wojennego. Protest górników rozpoczął się 13 grudnia 1981 roku, po zatrzymaniu Jana Ludwiczaka, przewodniczącego Komisji Zakładowej NSZZ Solidarność. Informacja o jego aresztowaniu dotarła do załogi tuż przed rozpoczęciem pracy, w dniu ogłoszenia stanu wojennego przez Wojciecha Jaruzelskiego.
Górnicy domagali się uwolnienia zatrzymanych działaczy oraz zniesienia stanu wojennego. Strajk objął także inne zakłady regionu. Na terenie ówczesnego województwa katowickiego protestowało około 50 zakładów pracy, co spotkało się z reakcją władz.
Decyzja o użyciu siły
Wieczorem 15 grudnia 1981 roku, podczas narady Wojewódzkiego Komitetu Obrony, zapadła decyzja o siłowym przerwaniu strajku. Do akcji skierowano bardzo duże siły: 1471 funkcjonariuszy MO i ZOMO, 760 żołnierzy, 22 czołgi oraz 44 wozy bojowe. Skala zaangażowanych oddziałów wskazywała na determinację władz, by szybko złamać opór protestujących.
Przebieg pacyfikacji
16 grudnia, po godzinie 8:00, teren kopalni został otoczony. Po wezwaniu górników do rozejścia się rozpoczęto działania z użyciem armatek wodnych i gazu łzawiącego. Do środka wjechały pojazdy opancerzone, które taranowały ogrodzenie. Górnicy budowali barykady i bronili się dostępnymi metalowymi elementami.
Około 12:30 do akcji skierowano pluton specjalny ZOMO. Funkcjonariusze użyli broni palnej. Na miejscu zginęło sześciu górników, a kolejnych trzech zmarło później w szpitalach. Rany postrzałowe wskazywały na strzały oddane z pełną świadomością ich skutków. Utrudniano także akcję ratunkową.
Skutki i odpowiedzialność karna
Pacyfikacja zakończyła strajk jeszcze tego samego dnia. Łącznie rannych zostało kilkadziesiąt osób, w tym górnicy, żołnierze oraz funkcjonariusze milicji. Władze PRL postawiły przed sądem organizatorów strajku. 3 lutego 1982 roku zapadły wyroki wobec uczestników protestu, natomiast śledztwo dotyczące użycia broni palnej zostało umorzone.
Dopiero po 27 latach, 24 czerwca 2008 roku, skazano dowódcę plutonu specjalnego ZOMO Romualda Cieślaka na sześć lat więzienia. Kilkunastu jego podwładnych otrzymało kary od trzech i pół do czterech lat. Osoby odpowiedzialne politycznie za decyzję o wprowadzeniu stanu wojennego nie poniosły kar. Czesław Kiszczak był sądzony kilkukrotnie, jednak ostatecznie został uniewinniony.
Dziewięciu Górników z „Wujka”
Ofiarami pacyfikacji było dziewięciu górników: Józef Czekalski, Krzysztof Giza, Joachim Gnida, Ryszard Gzik, Bogusław Kopczak, Andrzej Pełka, Jan Stawisiński, Zbigniew Wilk oraz Zenon Zając. Najmłodszy z nich miał 19 lat.
Wspólna minuta ciszy w Katowicach
Akcję zatrzymania miasta organizuje Śląskie Centrum Wolności i Solidarności im. Dziewięciu Górników z „Wujka”, we współpracy z Teatrem Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego, Radiem Katowice, Biblioteką Śląską, Muzeum Śląskim oraz Instytutem Pamięci Narodowej – Oddział w Katowicach
Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Silesion.pl codziennie. Obserwuj Silesion.pl!
Wszelkie materiały promocyjno-reklamowe mają charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowią one podstawy do wzięcia udziału w Promocji, w szczególności nie są ofertą w rozumieniu art. 66 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. 2020, poz. 1740 z późn. zm.).
