Wysokie stężenia NO₂ w miastach GZM. Transport drogowy głównym źródłem zanieczyszczenia
W 14 miastach Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii przeprowadzono szeroko zakrojone badanie poziomu dwutlenku azotu. Pomiarami objęto prawie 700 punktów, a w 51 z nich odnotowano przekroczenia dopuszczalnych norm. Za główne źródło zanieczyszczenia uznano ruch samochodowy.
Pomiary w 14 miastach i setki lokalizacji
Badania przeprowadzono na zlecenie Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii we współpracy ze Stowarzyszeniem Alarm Smogowy. Wykorzystano metodę pasywnych próbników, które umieszczono m.in. na słupkach przystankowych oraz w parkach.
Pomiary objęły 14 miast GZM: Katowice, Sosnowiec, Gliwice, Zabrze, Bytom, Ruda Śląska, Dąbrowa Górnicza, Chorzów, Mysłowice, Siemianowice Śląskie, Tarnowskie Góry, Piekary Śląskie, Świętochłowice i Czeladź. Łącznie uzyskano wyniki z 684 punktów pomiarowych.
W 51 lokalizacjach odnotowano stężenia przekraczające obowiązującą w Polsce normę jakości powietrza dla NO₂ (40 µg/m³). Przekroczenia występowały przede wszystkim w pobliżu ruchliwych dróg i w obszarach gęstej zabudowy.
Katowice i Zabrze z najgorszym wynikiem
Najwyższe wartości stężeń NO₂ zarejestrowano w:
- Katowicach – ul. Sokolskiej: 66,1 µg/m³
- Zabrzu – ul. Wolności: 61,8 µg/m³
- Bytomiu – ul. Wrocławskiej: 60,2 µg/m³
- Sosnowcu – ul. Małachowskiego: 59,1 µg/m³
- Gliwicach – ul. Zwycięstwa: 57,9 µg/m³
W większości pozostałych lokalizacji wartości mieściły się w przedziale 20–40 µg/m³, co uznaje się za poziom dopuszczalny, lecz wciąż potencjalnie szkodliwy.
Charakterystyka pomiarów i metodologia
Badania odbyły się na przełomie stycznia i lutego 2025 roku. Próbki analizowano w specjalistycznym laboratorium w Szwajcarii. W każdej lokalizacji pomiar trwał 30 dni, co pozwoliło uzyskać średnią miesięczną wartość stężenia NO₂.
Metodologia ta została wcześniej wykorzystana w innych dużych miastach w Polsce – Warszawie, Krakowie, Wrocławiu i Łodzi – i pozwala na lokalizowanie punktów o podwyższonym ryzyku dla zdrowia mieszkańców.
Transport drogowy jako główne źródło emisji
Zgodnie z Programem ochrony powietrza dla województwa śląskiego, od 44 do 69 procent emisji tlenków azotu w miastach GZM pochodzi z transportu drogowego. To właśnie bliskość intensywnego ruchu samochodowego w największym stopniu wpływa na poziom zanieczyszczeń.
Dla porównania, stacje monitorujące GIOŚ w województwie śląskim pokazują, że w rejonach oddalonych od dróg wartości stężeń NO₂ bywają nawet dwukrotnie niższe.
Skutki zdrowotne podwyższonego poziomu NO₂
Dwutlenek azotu (NO₂) jest gazem drażniącym układ oddechowy. Już niewielki wzrost jego stężenia – o 10 µg/m³ – zwiększa ryzyko:
- zachorowania na astmę o 10–17 procent
- infekcji dróg oddechowych u dzieci o 9 procent
- zgonu z powodu zapalenia płuc lub oskrzeli o 6 procent
Dane Śląskiego Uniwersytetu Medycznego pokazują korelację między zanieczyszczeniem NO₂ a chorobami sercowo-naczyniowymi: zawałem serca, udarami i migotaniem przedsionków.
Badania prowadzone w szkołach w Barcelonie oraz przez Uniwersytet Jagielloński wskazują też na wpływ NO₂ na funkcje poznawcze dzieci. W dniach o wyższych stężeniach uczniowie osiągali gorsze wyniki w testach pamięci i koncentracji – nawet o 8–23 procent.
Cele i dalsze działania GZM
Według Igora Śmietańskiego, wiceprzewodniczącego zarządu GZM, badanie ma charakter informacyjno-edukacyjny i stanowi uzupełnienie dla danych z państwowego systemu monitoringu. Zebrane informacje posłużą do dalszego planowania działań w zakresie transportu niskoemisyjnego.
GZM zapowiada m.in.:
- rozwój komunikacji publicznej
- modernizację taboru na bezemisyjny
- rozbudowę infrastruktury rowerowej, w tym systemu Metrorower i velostrad
Wyniki badań zostaną również przekazane władzom gminnym, które mogą je wykorzystać przy planowaniu przestrzennym i inwestycjach infrastrukturalnych.
Rola społeczności lokalnych i edukacji
Przedstawiciele Stowarzyszenia Alarm Smogowy podkreślają, że świadomość mieszkańców w zakresie zanieczyszczeń transportowych wciąż jest ograniczona. Dane z badania mają pobudzać debatę publiczną i sprzyjać zmianie nawyków komunikacyjnych – m.in. wyborowi transportu zbiorowego lub roweru.
Wyniki wszystkich lokalizacji zostały opublikowane w formie mapy stężeń. Dają one możliwość porównania poziomu NO₂ w poszczególnych częściach miast – od parków po ruchliwe ulice.
Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Silesion.pl codziennie. Obserwuj Silesion.pl!
Wszelkie materiały promocyjno-reklamowe mają charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowią one podstawy do wzięcia udziału w Promocji, w szczególności nie są ofertą w rozumieniu art. 66 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. 2020, poz. 1740 z późn. zm.).
Dodaj komentarz