W obronie Śląska Piastowego. Od Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego do Powstań Śląskich

W bieżącym roku obchodzimy 100. rocznicę powrotu części Górnego Śląska do Polski. Muzeum Historyczne w Bielsku-Białej przygotowało związaną z tym tematem wystawę, prezentującą różnorodny materiał, posiadający wartość źródła historycznego o wszechstronnym charakterze, z naszego terenu, jak i Górnego Śląska, sięgający czasów Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego, okresu powstań śląskich i przemian politycznych lat 20. XX w. Ekspozycja wpisuje się również w obchody stulecia odzyskania niepodległości i odbudowy polskiej państwowości.

Pamiątki eksponowane są w układzie chronologiczno-tematycznym w postaci sztandarów, dokumentów, afiszy, fotografii, odznak, odznaczeń, medali i innych, obrazujących wydarzenia w skali krajowej i lokalnej. Druk ulotny Ludu Śląski!, z proklamacją przynależności księstwa cieszyńskiego do państwa polskiego, ogłoszoną przez Radę Narodową dla Księstwa Cieszyńskiego 10 października 1918 r., otwiera niniejszą prezentację wraz z odezwą do mieszkańców Bielska i Białej Obywatele! Polskiego Komitetu Wykonawczego w Białej, Niemieckiej Rady Narodowej w Bielsku, Magistratu Bielska i Magistratu Białej z wezwaniem do podporządkowania się władzom.

Zarząd Powiatowy Komitetu Wykonawczego Polskiej Komisji Likwidacyjnej jako pierwszy organ polskiej władzy państwowej, ukonstytuował się 2 listopada 1918 r. Uwagę zwracają portrety: Franciszka Aleksandrowicza – generała armii austriackiej, a od 5 listopada 1918 r. dowódcy Wojsk Polskich na Śląsku, i Klemensa Matusiaka, kapitana Wojska Polskiego. Z 31 października na 1 listopada 1918 r. K. Matusiak podporządkował garnizon wojskowy w Cieszynie Radzie Narodowej Księstwa Cieszyńskiego. Wyeksponowano również czasopismo „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego” z numerami z 1919 r. wydawane w Cieszynie, jak i memoriał, zawierający projekt administracji Śląska Cieszyńskiego „Do Świetnej Międzynarodowej Komisji Plebiscytowej w Cieszynie”.

Zobaczymy także: czasopismo „Kocynder” z lat 1920–1921 wydawane w Mikołowie i Bytomiu, karty do głosowania w plebiscycie na Śląsku w dniu 21 marca 1921 r., ulotki propagandowe niemieckie i polskie z okresu plebiscytu i powstań śląskich – Nie damy Śląska, Górnoślązacy! Miłuj prawdę i głosuj za Polską!, niemiecki znaczek propagandowy Pieronie lach nichf Ich wähle Deutsch, medal Na pamiątkę walki na obszarze plebiscytowym 1921 r., pocztówkę A gdy sie dostała w kasarni mury feldwebel pięścią uczył kultury…, pamiątkowy znaczek plebiscytowy Śląsk nasz – Tak nam dopomóż Bóg.

Ważną częścią są pisma i dokumenty związane z uczestnikiem powstań śląskich porucznikiem Wojska Polskiego Janem Wojciechowskim, z widniejącym na jednym z pism podpisem Alfonsa Zgrzebnioka, Dowódcy Głównego Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. Prezentowane są również fotografie: Uczestnicy III Powstania Śląskiego z parafii Rogowskiej. 9 kompania – dowódca Teodor Katryniok, 3 baon, 4 p. raciborski, Grupa powstańców z grupy „Leksik” na stanowisku bojowym nad Olzą – maj 1921, Powstańcze stanowisko bojowe grupy „Leksik” z Głożyn – czerwiec 1921, Artyleria powstańcza w Brzeziu nad Odrą w 1921, Uczestnicy Trzech Powstań Śląskich – bracia Mrozek, Zarząd Powstańców Śląskich Rogów – Bluszczów.

Swoje miejsce mają odznaczenia: Śląski Krzyż Powstańczy 1921 – 1939 – 1945, Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi – Za Powstania Śląskie 17. 08. 1919, 17. 08. 1920, 3. 05. 1921.

Przestrzeń wystawową dopełniają cztery sztandary Związku Powstańców Śląskich z lat 20. i 30. XX wieku: Grupa Bielsko, Pułk Bielski, Grupa Buczkowice i Grupa Dziedzice.

Plakieta okolicznościowa, upamiętniająca przyłączenie części Górnego Śląska do Polski Polsko! Wraca do Ciebie Śląsk Piastowy 20. III. 1921 – 3. V. 1922 domyka wystawę, która dla zwiedzających będzie otwarta od 18 czerwca do końca bieżącego roku.

Marek Matlak

Wystawa czynna od 17 czerwca do 31 grudnia 2022
Wernisaż 17 czerwca o godzinie 12.00

Wszelkie materiały promocyjno-reklamowe mają charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowią one podstawy do wzięcia udziału w Promocji, w szczególności nie są ofertą w rozumieniu art. 66 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. 2020, poz. 1740 z późn. zm.).