Transport GZM – kompleksowy system transportu publicznego Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii

Transport GZM stanowi jeden z największych i najbardziej nowoczesnych systemów komunikacji publicznej w Polsce, będąc flagowym projektem Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. System ten integruje różne środki transportu w kompleksową sieć mobilności metropolitalnej, obsługującą ponad 2,3 miliona mieszkańców w 57 gminach i miastach.

Historia i powstanie systemu

Korzenie organizacyjne

Transport GZM powstał w wyniku długotrwałego procesu integracji komunikacji publicznej na Śląsku i Zagłębiu. Do 2018 roku na terenie dzisiejszej Metropolii funkcjonowały trzy różne organizatorzy komunikacji miejskiej: Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (KZK GOP), Międzygminny Związek Komunikacji Pasażerskiej w Tarnowskich Górach oraz Miejski Zarząd Komunikacji w Tychach. Taki rozdrobiony system powodował niekompatybilność taryf i utrudniał podróżowanie między gminami.

Przełomem było utworzenie 1 stycznia 2019 roku Zarządu Transportu Metropolitalnego (ZTM), który przejął obowiązki wszystkich trzech organizatorów. Od tego momentu rozpoczęła się prawdziwa integracja systemu transportowego pod wspólną marką Transport GZM.

Rewolucja taryfowa

Pierwszym krokiem w kierunku unifikacji było wprowadzenie wspólnych biletów dla wszystkich organizatorów – jednorazowych od 1 stycznia 2018 roku, a okresowych od 1 kwietnia 2018 roku. Równocześnie wprowadzono bezpłatne przejazdy dla dzieci i młodzieży do 16. roku życia, co było precedensem na skalę krajową.

Struktura organizacyjna

Transport GZM jest organizowany przez Zarząd Transportu Metropolitalnego – jednostkę organizacyjną Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, utworzoną 22 listopada 2017 roku. ZTM jest obecnie największym obszarowo organizatorem transportu publicznego w Polsce.

System obsługuje 57 miast i gmin, w tym wszystkie 41 gmin członkowskich Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii oraz dodatkowe gminy ościenne. Obejmuje miasta takie jak Katowice, Gliwice, Sosnowiec, Bytom, Zabrze, Chorzów, Ruda Śląska, Dąbrowa Górnicza, Tychy, Tarnowskie Góry oraz wiele mniejszych miejscowości.

Skala i parametry systemu

Infrastruktura i tabor

Transport GZM dysponuje imponującą infrastrukturą:

• Około 1900 pojazdów – autobusy, tramwaje i trolejbusy
• Ponad 500 linii komunikacyjnych
• Około 7000 przystanków
• Ponad 100 milionów kilometrów rocznie pokonywanych przez pojazdy

Linie metropolitalne

Szczególną rolę pełnią 32 linie metropolitalne oznaczone literą “M”, które usprawniają podróżowanie między wszystkimi gminami GZM. Te linie charakteryzują się:

• Zwiększoną częstotliwością kursowania
• Niemal całodobową obsługą
• Regularnymi odstępami odjazdów
• Około 21 milionów wozokilometrów rocznie

System biletowy i taryfa

Metroappka – nowoczesne rozwiązanie cyfrowe

7 sierpnia 2023 roku uruchomiono aplikację mobilną Transport GZM, popularnie nazywaną “Metroappką”. Aplikacja zastąpiła problematyczny system ŚKUP i wprowadza następujące innowacje:

• Automatyczna aktywacja zakupionych biletów bez potrzeby kodowania
• Identyfikacja mobilna – możliwość legitymowania się kontrolerowi jedynie numerem telefonu lub PESEL-em
• Rejestracja online bez konieczności wizyty w Punkcie Obsługi Pasażera
• Pełna oferta biletów włącznie z biletami okresowymi
• Funkcja Start/Stop do automatycznego naliczania opłat

Struktura taryfowa

System oferuje różnorodną gamę biletów dostosowanych do potrzeb pasażerów:

Bilety jednorazowe:

• 20 minut: 4,20 zł (elektroniczny) / 4,60 zł (papierowy)
• 40 minut: 5,20 zł (elektroniczny) / 5,60 zł (papierowy)
• 90 minut: 6,60 zł (elektroniczny) / 7,00 zł (papierowy)
• Grupowy (do 5 osób): 12,80 zł (elektroniczny) / 13,80 zł (papierowy)

Bilety długookresowe:

• Sieć 7 dni: 60 zł
• Metrobilet Sieć 30: 249 zł
• Sieć 90 dni: 460 zł
• Sieć 180 dni: 600 zł

Innowacyjna funkcja Start/Stop

Unikalna funkcja “Podróż Start/Stop” automatycznie nalicza opłaty na podstawie rzeczywistego czasu podróży. System działa w sposób następujący:

• Rozpoczęcie podróży: skanowanie kodu QR w pojeździe
• 30 minut bezpłatnej przesiadki
• Automatyczne rozliczenie na koniec dnia
• Maksymalna dzienna opłata: 13 zł (cena biletu dziennego)
• Promocyjne ceny za najkrótsze przejazdy (do 5 minut za 2,10 zł)

Integracja międzybranżowa

Metrobilety – integracja z koleją

Od 1 marca 2024 roku wszystkie bilety 30-dniowe w systemie Transport GZM stały się Metrobiletami, które uprawniają również do podróżowania pociągami Kolei Śląskich i POLREGIO na terenie metropolii. Ta rewolucyjna integracja oznacza:

• Jeden bilet na autobusy, tramwaje, trolejbusy i pociągi
• Obniżenie cen niektórych biletów (np. Metrobilet Sieć 30 z 299 zł na 249 zł)
• Rozszerenie sieci – dodatkowe połączenia POLREGIO
• Elastyczność podróżowania – wybór najszybszego środka transportu

Metrorower – integracja z bike-sharingiem

System Metrorower, uruchomiony 25 lutego 2024 roku, stanowi największy w Polsce i trzeci w Europie system rowerów miejskich. Kluczowe parametry:

• 7000 rowerów czwartej generacji z nadajnikami GPS
• 924 stacje w 31 gminach
• Pełna integracja z Transport GZM
• 60 minut dziennie bezpłatnie dla posiadaczy biletów okresowych

Technologie płatnicze

Mobilne biletomaty

Od sierpnia 2025 roku wszystkie niemal 1900 pojazdów zostały wyposażone w mobilne biletomaty umożliwiające płatność kartą. Funkcjonalności obejmują:

• Płatność bezgotówkowa kartą, telefonem, zegarkiem
• Brak konieczności posiadania konta w systemie
• Natychmiastowa aktywacja biletu
• Obsługa w czterech językach (polski, angielski, niemiecki, ukraiński)
• Bezpieczna autoryzacja poprzez unikatowe tokeny

Start/Stop z kartą płatniczą

Innowacyjne rozwiązanie umożliwia korzystanie z funkcji Start/Stop poprzez zwykłą kartę płatniczą – wystarczy przyłożyć kartę przy wejściu i wyjściu z pojazdu, a system automatycznie naliczy opłatę na koniec dnia.

Skuteczność kontroli i zwalczania jazdy bez biletu

Transport GZM prowadzi systematyczne działania na rzecz uszczelnienia systemu kontrolno-windykacyjnego. Dane z pierwszego półrocza 2025 roku pokazują imponujące rezultaty:

Spadek liczby gapowiczów

• 2022: 0,83 gapowicza na kontrolowany pojazd
• 2023: 0,68 gapowicza na kontrolowany pojazd
• 2024: 0,60 gapowicza na kontrolowany pojazd
• 2025 (I półrocze): 0,52 gapowicza na kontrolowany pojazd

Wzrost intensywności kontroli

• 120% wzrost liczby kontroli rok do roku (z 67 tys. do 150 tys.)
• 56% wzrost liczby spraw skierowanych do sądu
• 66% wzrost liczby wezwań do zapłaty

Skuteczność systemu przekłada się na konkretne korzyści finansowe – dodatkowe wpływy z poprawy ściągalności wyniosły ponad 20 milionów złotych w pierwszym półroczu 2025 roku.

Plany rozwoju i przyszłość systemu

Kolej Metropolitalna

Strategicznym projektem na przyszłość jest budowa Kolei Metropolitalnej, która ma stać się kręgosłupem całego systemu transportowego. Koncepcja przewiduje cztery warianty rozwoju o łącznej wartości ponad 16 miliardów złotych, z realizacją zaplanowaną na lata 2019-2039.

Kluczowe elementy projektu:

• Wariant 1: budowa 220 km nowych torów dedykowanych Kolei Metropolitalnej
• Integracja z istniejącą siecią kolejową
• Nowe przystanki i węzły przesiadkowe
• Połączenie głównych ośrodków metropolii

Plan “Dobra mobilność 30/50”

W grudniu 2023 roku GZM przyjęła strategiczny Plan Zrównoważonej Mobilności Miejskiej pod nazwą “Dobra mobilność 30/50”. Dokument zakłada:

• Kolej jako podstawa przemieszczania się po Metropolii
• Realizacja projektów do 2030 roku dla osiągnięcia celów w 2050
• Spadek udziału samochodów w transporcie
• Rozwój infrastruktury dla pieszych i rowerzystów

Mobility as a Service

GZM dąży do pełnej integracji wszystkich środków transportu w ramach koncepcji Mobility as a Service (MaaS). Docelowo system ma integrować pięć środków transportu: autobus, trolejbus, tramwaj, rower oraz pociąg regionalny.

Znaczenie dla regionu

Transport GZM odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu jednej z największych aglomeracji miejskich w Polsce. System:

• Przewozi ponad 160 milionów pasażerów rocznie
• Obsługuje obszar ponad 50 gmin z populacją 2,3 miliona mieszkańców
• Oferuje realną alternatywę dla transportu indywidualnego
• Przyczynia się do redukcji emisji i poprawy jakości powietrza
• Wspiera integrację społeczno-gospodarczą regionu

Transport GZM stanowi przykład nowoczesnego podejścia do mobilności metropolitalnej, łącząc tradycyjne środki transportu publicznego z nowoczesnymi technologiami cyfrowymi i koncepcją zrównoważonego rozwoju. System ten może służyć jako model dla innych obszarów metropolitalnych w Polsce i Europie, demonstrując możliwości efektywnej integracji transportu publicznego w skali regionalnej.

Jesteśmy na  Google News. Dołącz do nas i śledź  Silesion.pl  codziennie. Obserwuj Silesion.pl!

Wszelkie materiały promocyjno-reklamowe mają charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowią one podstawy do wzięcia udziału w Promocji, w szczególności nie są ofertą w rozumieniu art. 66 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. 2020, poz. 1740 z późn. zm.).

O autorze