Metropolia GZM – czym jest i jak działa największa metropolia w Polsce

Metropolia GZM, znana także jako Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, to związek gmin w województwie śląskim, który powstał, by usprawnić współpracę między miastami i gminami w jednym z najbardziej zurbanizowanych regionów kraju. Obejmuje 41 samorządów, zamieszkanych przez ponad 2 miliony mieszkańców. Jej działalność koncentruje się na transporcie publicznym, planowaniu przestrzennym, ochronie środowiska oraz promocji regionu. Dzięki wspólnym działaniom władze metropolii dążą do bardziej spójnego rozwoju obszaru, który przez lata funkcjonował w granicach wielu niezależnych administracyjnie miast.

Geneza utworzenia Metropolii GZM

Pomysł formalnej współpracy gmin Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego pojawiał się już w latach 90. XX wieku. Ze względu na gęstą zabudowę i bliskość poszczególnych miast, granice administracyjne zaczęły się zacierać. Z czasem mieszkańcy Katowic, Sosnowca, Gliwic czy Tychów codziennie przekraczali granice kilku miast, dojeżdżając do pracy, szkół czy centrów handlowych.

Dopiero ustawa z 2017 roku umożliwiła powołanie pierwszej w Polsce prawnie umocowanej metropolii. Metropolia GZM została utworzona 1 lipca 2017 r. i od 1 stycznia 2018 r. rozpoczęła działalność operacyjną. To rozwiązanie wyróżnia ten region w skali całego kraju.

Obszar i liczba mieszkańców

Metropolia obejmuje 41 miast i gmin, w tym m.in. Katowice, Gliwice, Sosnowiec, Bytom, Zabrze, Tychy, Chorzów, Dąbrowę Górniczą, Rudę Śląską. Łącznie mieszka tu ponad 2,2 mln osób, a cały obszar zajmuje około 2,5 tys. km².

Z punktu widzenia transportu i codziennych dojazdów oznacza to, że większa część mieszkańców regionu korzysta ze wspólnych usług – dokładnie tak, jak w klasycznych metropoliach europejskich.

Transport publiczny – najważniejsza funkcja Metropolii

Najbardziej widoczną działalnością związku jest transport publiczny. Pod marką ZTM (Zarząd Transportu Metropolitalnego) funkcjonuje system komunikacyjny, obejmujący:

• autobusy
• tramwaje
• trolejbusy (w Tychach)

Dzięki wspólnemu zarządzaniu wprowadzono jednolite taryfy biletowe i możliwość korzystania z wielu linii różnych przewoźników w ramach jednej sieci. To ułatwia codzienne korzystanie z transportu i zmniejsza potrzebę poruszania się samochodem w gęsto zaludnionych miastach.

Jednym z priorytetów stało się także rozwijanie nowoczesnych form podróżowania. Wprowadzono bilety elektroniczne i zintegrowano połączenia komunikacji miejskiej z planami kolejowych przewozów regionalnych. Celem jest stworzenie spójnego i wygodnego systemu na wzór niemieckich czy francuskich metropolii.

Planowanie przestrzenne i rozwój regionu

Drugim ważnym filarem działania metropolii jest planowanie przestrzenne. Obszar ten przez lata rozwijał się w sposób niejednolity – poszczególne gminy podejmowały decyzje w oderwaniu od siebie, co prowadziło do chaotycznej zabudowy.

Metropolia GZM prowadzi prace nad koordynacją nowych inwestycji. Chodzi m.in. o lokalizację nowych dróg, połączeń komunikacyjnych czy terenów przeznaczonych pod zabudowę. Takie podejście pozwala lepiej gospodarować przestrzenią i ograniczać problemy wynikające z niekontrolowanej urbanizacji.

Ochrona środowiska i zielona transformacja

Region, który przez dekady kojarzył się z przemysłem ciężkim, dziś coraz częściej stawia na projekty ekologiczne. Metropolia bierze udział w inicjatywach związanych z poprawą jakości powietrza, ograniczaniem emisji i wspieraniem transportu zeroemisyjnego.

Wśród działań można wymienić:

• modernizację floty autobusowej poprzez zakup pojazdów elektrycznych i wodorowych
• programy sadzenia drzew i zwiększania terenów zielonych
• współpracę z gminami przy ograniczaniu tzw. niskiej emisji z domowych pieców

Metropolia a promocja i współpraca międzynarodowa

Kolejnym obszarem aktywności jest promocja regionu na arenie krajowej i międzynarodowej. GZM uczestniczy w projektach badawczych, konferencjach i wydarzeniach, które pozwalają pokazać potencjał naukowy, gospodarczy i kulturalny.

Ważnym narzędziem jest tu współpraca z uczelniami i instytucjami, takimi jak Politechnika Śląska czy Uniwersytet Śląski. Region, który przez lata opierał się na górnictwie i hutnictwie, dziś prezentowany jest jako nowoczesne centrum o dużym potencjale dla branż technologicznych i usługowych.

Dlaczego Metropolia GZM jest unikatowa?

W Polsce to pierwsza i wciąż jedyna metropolia, która posiada podstawę prawną w postaci specjalnej ustawy. Dzięki temu może działać bardziej kompleksowo niż zwykłe związki międzygminne. Możliwość wspólnego planowania transportu, rozwoju i ochrony środowiska sprawia, że model GZM bywa wskazywany jako potencjalny wzór dla innych części kraju.

Jesteśmy na  Google News. Dołącz do nas i śledź  Silesion.pl  codziennie. Obserwuj Silesion.pl!

Wszelkie materiały promocyjno-reklamowe mają charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowią one podstawy do wzięcia udziału w Promocji, w szczególności nie są ofertą w rozumieniu art. 66 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. 2020, poz. 1740 z późn. zm.).

O autorze