Kampania edukacyjna: Nerki do kontroli! Wiedza to życie

Rak nerki każdego roku zabija ok. 2500 osób. W ciągu roku ok. 5000 Polaków słyszy diagnozę¹. We wczesnym stadium zaawansowania chorobie nie towarzyszą dolegliwości bólowe ani inne charakterystyczne objawy¹. Ponad 50% pacjentów dowiaduje się o chorobie przypadkowo, podczas badań wykonywanych z powodu niespecyficznych objawów lub podczas wizyty kontrolnej². Kampania edukacyjna Nerki do kontroli! Wiedza to życie, zwraca uwagę na zagrożenie, jakim jest rak nerkowokomórkowy.

Cichy zabójca

W województwie śląskim odnotowano najwięcej zachorowań na nowotwory złośliwe w Polsce –10 444². W regionie 7 045 osoby zmarły z powodu nowotworu złośliwego³. Rak nerki dotyczył 3,9% zachorowań wśród mężczyzn⁴ i 2,7% u kobiet⁵.

Rak nerki może się rozwijać przez wiele miesięcy, niemal bezobjawowo⁵. Najczęściej występującą postacią raka nerki jest rak nerkowokomórkowy (RCC), stanowiący aż 90% wszystkich przypadków zachorowań na raka nerki a także 2-3% wszystkich nowotworów złośliwych u osób dorosłych⁶. Chorują głównie osoby starsze, w wieku 60 – 70 lat¹. Blisko jedna trzecia przypadków raka nerkowokomórkowego wykrywanych jest zbyt późno, często gdy nowotwór daje już przerzuty – głównie do płuc, węzłów chłonnych, kości, wątroby, nadnerczy, do drugiej nerki lub mózgu^7,8.

– Celem kampanii edukacyjnej Nerki do kontroli! Wiedza to życie jest zwrócenie uwagi na to, jak ważne jest regularne wykonywanie badań kontrolnych. Rak nerki często wykrywany jest w stadium bardzo zaawansowanym. W większości choroba we wczesnym stopniu zaawansowania stwierdzana jest przy badaniach obrazowych (najczęściej ultrasonograficznych) wykonywanych z innych wskazań np. podejrzenie kamicy dróg żółciowych. Dolegliwości bólowe, krwiomocz oraz objawy ogólne takie jak gorączka, niedokrwistość będące klasycznymi objawami raka nerki towarzyszą chorobie bardzo zaawansowanej – mówi dr. n. med. Wojciech Poborski, ordynator Oddziału Onkologii Katowickiego Centrum Onkologii. – W wielu chorobach nowotworowych początkowe stadia przebiegają z niecharakterystycznymi dolegliwościami, są bezobjawowe lub skąpoobjawowe. Schorzenia te w znacznym stopniu dotyczą osób starszych, u których brak wyraźnych dolegliwości skłania do uznawania swego stanu za normalny, co skutkuje znacznym opóźnieniem rozpoznania. Utrzymujące się dolegliwości powinny jednak skłaniać do podjęcia badań.

Klasyczne objawy raka nerkowokomórkowego (tzw. triada objawów) obejmujące ból w boku, krwiomocz (krew w moczu) i wyczuwalny przy dotyku guz w okolicy nerki, występują rzadko, zaledwie u 6–10% pacjentów⁹. Wystąpienie triady objawów oznaczają zwykle zaawansowaną chorobę⁶.

– Pandemia znacząco utrudniła pacjentom dostęp do lekarzy, przez co rzadziej się badamy. Rozumiemy strach i obawy jakie wywołał wirus, jednak warto przypomnieć sobie, kiedy ostatni raz wykonywaliśmy badania profilaktyczne, ponieważ inne choroby, niestety nie poczekają na koniec epidemii. Jako społeczeństwo mamy niewielką świadomość raka nerkowokomórkowego. Sprawy nie ułatwia fakt, że w początkowych stadiach nie daje on niemal żadnych objawów. Dlatego profilaktyka jest bardzo ważna. Może uratować nam życie– mówi dr. n. med. Andrzej Kupilas, ordynator Oddziału Urologii i Urologii Onkologicznej Szpitala Miejskiego nr 4 w Gliwicach.

Profilaktyka, ale czy można zrobić więcej?

Zwykle występowanie raka nerki jest związane ze stylem życia danej osoby. Rzucenie palenia papierosów, większa aktywność fizyczna i redukcja nadwagi, to podstawowe sposoby obniżające ryzyko zachorowania na raka nerkowokomórkowego¹⁰. Innymi czynnikami zwiększającymi częstość zachorowania są nadciśnienie tętnicze, stosowanie dużej ilości popularnych leków przeciwbólowych¹², długotrwała zawodowa ekspozycja na takie substancje, jak: rozpuszczalniki trójchloroetylenowe, barwniki, garbniki do skóry, azbest czy przetwórstwo ropy naftowej¹². W grupie podwyższonego ryzyka zachorowania na raka nerkowokomórkowego są również pacjenci zmagający się z przewlekłymi zaawansowanymi chorobami nerek (np. wielotorbielowatość nerek), prowadzącymi do ich niewydolności i osoby wymagające dializoterapii¹².

– W raku nerki wielkość guza w momencie rozpoczęcia leczenia w drastyczny sposób przekłada się na szanse całkowitego wyleczenia. W przypadku małych zmian leczenie operacyjne powoduje w większości całkowite wyleczenie. Przy zmianach większych znaczna część pacjentów już w momencie rozpoznania ma chorobę rozsianą (przerzuty), a ryzyko rozsiewu u pozostałych pacjentów nawet po leczeniu operacyjnym pozostaje znaczące. Należy podkreślić, że szanse na wyleczenie drastycznie różnią się w zależności od stopnia zaawansowania. Regularna kontrola pozwala na wykrycie wczesnych zmian, co daje szansę na całkowite wyleczenie. Nie odbierajmy sobie tej możliwości – dodaje dr. n. med. Wojciech Poborski.

Rozpoznanie nowotworu nerki ustala się najczęściej na podstawie wywiadu, badania fizykalnego, badań laboratoryjnych oraz obrazowych¹¹. Wstępne podejrzenie guza nerki stawiane jest zazwyczaj na podstawie badania ultrasonograficznego (USG) jamy brzusznej, które wykonane przez doświadczonego lekarza może wskazać na wielkość i zaawansowanie choroby nowotworowej. Kolejnym krokiem diagnostycznym potwierdzającym rozpoznanie nowotworu jest tomografia komputerowa (TK) z podaniem kontrastu dożylnego. U części chorych korzystne może być wykonanie badania rezonansem magnetycznym (MR)⁶.

Aż o blisko 30% spadła liczba wydawanych kart Diagnostyki i Leczenia Onkologicznego (DiLO)¹² w 2020 roku. Spadek liczby wystawionych kart DiLO odzwierciedla nie tylko ograniczenie w działalności ośrodków prowadzących diagnostykę i leczenie onkologiczne, ale i całego systemu¹³. Z danych o stanie polskiej onkologii, wynika, że podczas epidemii odwołane zostało co trzecie badanie lub terapia¹³. Tymczasem według przewidywań KRN, liczba chorych na raka nerki w Polsce w latach 2018-2020 wzrosła
o ok. 11 tysięcy osób¹⁴.

Nerki – dlaczego są tak ważne?

Nerki są jednym z narządów układu moczowego¹⁵. Pełnią funkcję wydalniczą, regulacyjną i endokrynną¹⁶. Ich głównym zadaniem jest pozbywanie się zbędnych produktów i zamienianie ich
w mocz¹⁶. Choć wielkością przypominają pięści dorosłego człowieka¹⁷, przepływa przez nie ok. 8 litrów krwi, średnio od 20 do 25 razy dziennie¹⁸. Skład krwi zmienia się pod wpływem tego co jemy lub pijemy. W naszym krwiobiegu pojawiają się nie tylko potrzebne składniki odżywcze, ale również substancje zbędne, dlatego nerki muszą pracować cały czas. Pęcherz pozbywa się tych substancji w moczu, oczyszczając organizm z toksyn¹⁹.

– Pandemia sprawiła, że chcąc uniknąć zakażenia koronawirusem, zapomnieliśmy o innych chorobach. Należy jednak zdać sobie sprawę, że hasło zostań w domu nie zwalnia z konieczności robienia badań profilaktycznych. Nie warto czekać, zgłośmy nerki„do kontroli” jak najszybciej – apeluje Aleksandra Rudnicka, rzecznik prasowy Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych.

O kampanii Nerki do kontroli! Wiedza to życie

Nerki do kontroli! Wiedza to życie to kampania edukacyjna nt. raka nerki. Celem inicjatywy jest zwiększanie świadomości nt. raka nerkowokomórkowego, stanowiącego ponad 90% wszystkich zachorowań na raka nerki¹⁹, upowszechnianie wiedzy nt. objawów choroby oraz zwrócenie uwagi na rolę badań umożliwiających wykrycie choroby we wczesnym etapie. Inicjatorem akcji jest Ipsen Poland Sp. z o.o. Partnerem społecznym inicjatywy jest Polska Koalicja Pacjentów Onkologicznych.

1 Agencja Oceny Technoloogii Medycznych i Taryfikacji, Wydział Świadczeń Opieki Zdrowotnej, Kompleksowa opieka onkologiczna – model organizacji diagnostyki i leczenia nowotworu złośliwego nerki, 2020, 40

2U. Wojciechowska, J. Didkowska, I. Michałek, P. Olasek, A. Ciuba, Nowotwory złośliwe w Polsce w 2018 r., Narodowy Instytut Onkologii, Krajowy Rejestr Nowotworów, Warszawa 2020, s.19, tabela 3.1.

3 U. Wojciechowska, J. Didkowska, I. Michałek, P. Olasek, A. Ciuba, Nowotwory złośliwe w Polsce w 2018 r., Narodowy Instytut Onkologii, Krajowy Rejestr Nowotworów, Warszawa 2020, tabela 3.2.

4 U. Wojciechowska, J. Didkowska, I. Michałek, P. Olasek, A. Ciuba, Nowotwory złośliwe w Polsce w 2018 r., Narodowy Instytut Onkologii, Krajowy Rejestr Nowotworów, Warszawa 2020, rysunek 6.4.

5Co to jest nowotwór nerki? [w:] Krajowy Rejestr Nowotworów. Dostępny w Internecie. [Dostęp 14.05.2021].

6 Escudier B i wsp. Ann Oncol 2014;25(Suppl. 3); Ljungberg B i wsp. Eur Urol 2015; 67:913–24.

7 Gupta K, et al. Cancer Treat Rev 2008;34:193–205.

8 Delacroix SE, et al. Renal neoplasia. In: Taal MW, et al, eds. Brenner & Rector’s The Kidney. 9th ed. Philadelphia, PA: Elsevier, Saunders; 2012:1508–35: Ch 40.

9 Ljungberg B, et al. Eur Urol 2015;67:913–24

10EAU Guidelines on Renall Cell Carcinoma 2021, B. Ljungberg (Chair), L. Albiges, J. Bedke, A. Bex (Vice-chair), European Association of Urology s.202.

11Rak nerki [w:] Onkonet.pl. Dostępny w Internecie. [Dostęp 30.04.2021]

12Jak pandemia zmieniła dostępność do opieki onkologicznej? Raport Onkologia w czasach COVID-19, Wrzesień 2020, s.11.

13Koronawirus a onkologia: Pandemia poturbowała system opieki zdrowotnej [w:] Medexpress.pl. Dostępny w Internecie. [Dostęp 30.04.2021].

14 U. Wojciechowska, J. Didkowska, I. Michałek, P. Olasek, A. Ciuba, Nowotwory złośliwe w Polsce w 2018 r., Narodowy Instytut Onkologii, Krajowy Rejestr Nowotworów, Warszawa 2020, s.23-24.

15 https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3946730 dostęp: 14.05.2021

16Nerka [w:] Układ moczowy, Katedra anatomii Uniwersytet Jagielloński, s.3. Dostępny w Internecie. [Dostęp 14.05.2021].

17https://www.kidney.org/atoz/content/howkidneyswork [Dostęp: 27.04.2021}

18 E. Brice, How do your kidneys work? [w:] „TedED”. Dostępny w Internecie. [Dostęp 14.05.2021].

19 NCCN Clinical Practice Guidelines in Oncology. Kidney Cancer. Wersja 2. 2016 r. http://www.nccn.org/professionals/physician_gls/pdf/kidney.pdf [Dostęp 15.06.2021]

DR-PL-000072

Wszelkie materiały promocyjno-reklamowe mają charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowią one podstawy do wzięcia udziału w Promocji, w szczególności nie są ofertą w rozumieniu art. 66 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. 2020, poz. 1740 z późn. zm.).