Jak będziemy mieszkać w roku 2000? Wizje przyszłości z filmu dokumentalnego z 1971 roku
fot. Youtube
Film dokumentalny „Jak będziemy mieszkać w roku 2000” z 1971 roku przedstawia odważne wizje przyszłości polskich miast i osiedli, widziane oczami ówczesnych architektów, urbanistów i władz komunistycznych. Reżyser, Jerzy Kaden, ukazał w nim szereg prognoz dotyczących rozwoju urbanizacji, transportu, mieszkalnictwa oraz jakości życia obywateli w XXI wieku. Produkcja stanowi ciekawy przykład myślenia projektowego lat 70. XX wieku, zdominowanego przez modernistyczne idee, wiarę w postęp techniczny i centralne planowanie. Dzisiaj film funkcjonuje jako zapis zarówno marzeń, jak i ograniczeń epoki PRL.
Nowoczesne miasta miały być długie, połączone i zaplanowane
W centrum filmowej narracji znalazła się koncepcja miast liniowych – budowanych wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych i energetycznych. Taka struktura miała gwarantować łatwy dostęp do infrastruktury oraz zrównoważony rozwój przestrzenny.
Wizjonerzy przewidywali również powstanie gigantycznych aglomeracji, takich jak:
- „Megalopolis Południa”, czyli zintegrowane miasto łączące Katowice i Kraków,
- „Sześciomiasto”, jako rozwinięcie i połączenie miejscowości otaczających Trójmiasto w jeden organizm.
Zakładano, że przyszłe miasta będą w pełni funkcjonalne, wygodne do życia i jednocześnie ściśle podporządkowane racjonalnemu planowi przestrzennemu.
Transport przyszłości – komputerowe sterowanie ruchem i pięć linii metra
Twórcy filmu snuli dalekosiężne plany dotyczące transportu drogowego i miejskiego. Zakładano, że sieć autostrad obejmie cały kraj, a komputery i fotokomórki będą zarządzać ruchem ulicznym. W wizji tej przewidywano również interaktywne oznakowanie drogowe oraz inteligentne systemy sygnalizacji świetlnej.
W samej stolicy miało działać pięć linii metra, co miało rozwiązać problem zatłoczenia i zapewnić mieszkańcom komfortowy dostęp do różnych części miasta. Przemieszczanie się między wsią a miastem miało być szybkie i bezproblemowe, co wpisywało się w szersze oczekiwania względem mobilności obywateli.
Mieszkania jak klocki – elastyczne i z tworzyw sztucznych
W zakresie mieszkalnictwa dominowała wizja domów projektowanych na zasadzie szkieletowej konstrukcji, które można było łatwo modyfikować i rozbudowywać. Pomysły obejmowały:
- Prefabrykację domów z gotowych elementów, podobnie jak produkcja samochodów,
- „Domy-ogrody”, czyli budynki z ogródkami na balkonach lub dachach,
- Domy wiszące, które można „dowieszać” w pionie w zależności od potrzeb mieszkańców,
- Powszechne użycie tworzyw sztucznych – w meblach, ścianach, urządzeniach codziennego użytku.
Wyobrażano sobie, że mieszkania będą jasne, modularne i łatwe do dostosowania do zmieniających się warunków życia.
Transformacja wsi i społeczeństwa
W filmie zasugerowano również zmiany w strukturze wiejskiej i społecznej. Tradycyjne, rozproszone osadnictwo wiejskie miało zostać zastąpione przez nowoczesne osiedla mieszkaniowe, co miało przyspieszyć proces urbanizacji całego kraju. Obraz przyszłości zakładał również więcej czasu wolnego, lepszą jakość życia i szeroki dostęp do kultury, wypoczynku oraz nowoczesnych form rozrywki.
Centralne planowanie jako fundament postępu
Wizje przedstawione w dokumencie były ściśle związane z dominującą w PRL filozofią centralnego planowania. Twórcy filmu wykazywali przekonanie, że jedynie poprzez odgórne zarządzanie przestrzenią i gospodarką można osiągnąć racjonalne, zrównoważone i nowoczesne społeczeństwo.
Zgodnie z tą logiką, to właśnie planowanie przestrzenne, standaryzacja budownictwa oraz naukowo uzasadnione strategie rozwoju miast miały stać się podstawą dla przyszłości kraju.
Co zrealizowano, a co pozostało w sferze marzeń?
Z dzisiejszej perspektywy wiele z przedstawionych w filmie przewidywań nie zostało urzeczywistnionych. Niektóre elementy, takie jak rozwój infrastruktury drogowej czy częściowa automatyzacja ruchu miejskiego, zostały częściowo wdrożone. Jednak najbardziej ambitne pomysły pozostały na papierze.
Najważniejsze różnice między wizją a rzeczywistością:
- Nie powstały planowane megamiasta, takie jak „Megalopolis Południa” czy „Sześciomiasto”. Co prawda rozwój aglomeracji postępuje, ale nie w skali zakładanej przez filmowych urbanistów.
- Warszawskie metro liczy obecnie dwie linie; trzecia jest w planach. Do prognozowanych pięciu jeszcze daleko.
- Sieć autostrad w Polsce znacząco się rozwinęła po 2000 roku, ale nie osiągnęła poziomu kompletności i nowoczesności przedstawionej w dokumencie.
- Inteligentne systemy zarządzania ruchem faktycznie funkcjonują (systemy ITS, dynamiczne tablice informacyjne, sygnalizacja świetlna zależna od natężenia ruchu), ale nie są tak zaawansowane i wszechobecne, jak oczekiwano.
- Prefabrykacja była dominującą metodą w PRL-u, jednak nie spełniła obietnicy łatwo modyfikowalnych domów. Zamiast tego powstały tysiące bloków z wielkiej płyty o z góry narzuconym kształcie i funkcji.
- Zielone dachy, domy-ogrody i przestrzenie rekreacyjne nie stały się standardem, mimo rosnącej popularności takich rozwiązań w nowoczesnej urbanistyce.
Dokument jako świadectwo epoki
„Jak będziemy mieszkać w roku 2000” to nie tylko film o przyszłości, ale także świadectwo tego, jak myślano o postępie i nowoczesności w realiach PRL. Pokazuje ówczesne nadzieje, wiarę w możliwości nauki i techniki, ale także typowe dla epoki oderwanie projektów od realiów ekonomicznych i społecznych.
Obraz ten można traktować jako materiał edukacyjny i kulturowy – przypomnienie, że każde pokolenie tworzy własne wizje przyszłości, nie zawsze trafne, ale często mówiące wiele o czasach, w których powstały. Dla współczesnych odbiorców film pozostaje interesującym punktem odniesienia dla refleksji nad planowaniem miast, rozwojem technologicznym i rolą państwa w kształtowaniu przestrzeni, w której żyjemy.
Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Silesion.pl codziennie. Obserwuj Silesion.pl!
Wszelkie materiały promocyjno-reklamowe mają charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowią one podstawy do wzięcia udziału w Promocji, w szczególności nie są ofertą w rozumieniu art. 66 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. 2020, poz. 1740 z późn. zm.).
Dodaj komentarz