Artykuł 5 NATO – co oznacza i kiedy jest uruchamiany?

Artykuł 5 Traktatu Północnoatlantyckiego to najważniejszy zapis, który stoi u podstaw działania całego Sojuszu. Zgodnie z nim atak na jedno państwo członkowskie jest traktowany jako atak na wszystkich. To tzw. klauzula wzajemnej obrony, która od początku istnienia NATO jest głównym gwarantem bezpieczeństwa jego członków. Artykuł został uruchomiony w historii Sojuszu tylko raz – po zamachach terrorystycznych w USA z 11 września 2001 roku.

Klauzula o wspólnej odpowiedzi

Treść artykułu jest jasna: jeżeli kraj członkowski NATO padnie ofiarą zbrojnej napaści, pozostali członkowie uznają to za napaść na siebie i udzielą mu pomocy. Pomoc ta może mieć różne formy – od wsparcia wojskowego, przez działania polityczne, po wsparcie logistyczne czy wywiadowcze. Jednocześnie każdy kraj zachowuje prawo do samodzielnego określenia środków, jakie w danej sytuacji uzna za właściwe, ale wszystkie działania muszą być zgodne z prawem międzynarodowym oraz Kartą Narodów Zjednoczonych.

Artykuł 5 nie wprowadza automatycznego obowiązku wysyłania wojsk, lecz zobowiązuje do realnej pomocy i wspólnej reakcji. Dzięki temu daje elastyczność w odpowiedzi, a jednocześnie wysyła silny sygnał odstraszający potencjalnych agresorów.

Jedyny raz w historii

Artykuł 5 został uruchomiony tylko raz – po atakach z 11 września 2001 roku na Stany Zjednoczone. Wówczas wszystkie państwa członkowskie uznały, że terroryzm stanowi bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa całego Sojuszu. W efekcie NATO zaangażowało się w operacje militarne i wsparcie działań w Afganistanie. Był to moment, który potwierdził praktyczne znaczenie zasady “jeden za wszystkich, wszyscy za jednego”.

Znaczenie dla odstraszania

Sam fakt istnienia Artykułu 5 wpływa na bezpieczeństwo członków NATO. Perspektywa kolektywnej odpowiedzi na agresję działa jako mechanizm odstraszający, zniechęcając potencjalnych przeciwników do działań zbrojnych przeciwko któremukolwiek z państw Sojuszu. Od momentu podpisania Traktatu w 1949 roku żaden kraj NATO nie został zaatakowany przez inne państwo, co często uznaje się za dowód skuteczności wspólnej obrony.

Różnica względem Artykułu 4

Podczas gdy Artykuł 4 dotyczy głównie konsultacji w przypadku zagrożenia, Artykuł 5 wchodzi w grę dopiero w momencie faktycznej napaści. Pierwszy ma charakter ostrzegawczy i polityczny, drugi – zobowiązujący i praktyczny. Wspólnie tworzą mechanizm, który umożliwia zarówno szybkie reagowanie dyplomatyczne, jak i zdecydowane działania militarne.

Aktualność dziś

W obliczu współczesnych wyzwań – wojny w Ukrainie, zagrożeń hybrydowych czy ryzyka cyberataków – Artykuł 5 pozostaje gwarancją, że każde państwo NATO może liczyć na wsparcie sojuszników. Choć jego uruchomienie to krok ostateczny, już sama świadomość jego obowiązywania jest kluczowym elementem polityki bezpieczeństwa w Europie i Ameryce Północnej.

Jesteśmy na  Google News. Dołącz do nas i śledź  Silesion.pl  codziennie. Obserwuj Silesion.pl!

Wszelkie materiały promocyjno-reklamowe mają charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowią one podstawy do wzięcia udziału w Promocji, w szczególności nie są ofertą w rozumieniu art. 66 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. 2020, poz. 1740 z późn. zm.).

O autorze