16 grudnia w Katowicach syreny przypomną o ofiarach pacyfikacji Wujka
W Katowicach 16 grudnia 2025 roku o godzinie 11:00 uruchomione zostaną syreny alarmowe, które przez trzy minuty będą emitowały ciągły dźwięk. To element upamiętnienia 44. rocznicy pacyfikacji kopalni Wujek, podczas której w 1981 roku zginęło dziewięciu górników, a kilkudziesięciu zostało rannych.
Władze miasta informują, że syreny będą elementem treningu systemu ostrzegania i nie wymagają żadnych działań ze strony mieszkańców. Zaplanowane uruchomienie dźwięku ma przypomnieć o wydarzeniach, które rozegrały się po wprowadzeniu stanu wojennego oraz o konsekwencjach decyzji podjętych przez ówczesne kierownictwo państwa.
Syreny alarmowe
Syreny będą emitować ciągły dźwięk oznaczający odwołanie alarmu. Ma to na celu utrzymanie sprawności systemu ostrzegania ludności. Jednocześnie wydarzenie wpisuje się w rocznicowe obchody związane z wydarzeniami z 16 grudnia 1981 roku, gdy na terenie kopalni Wujek doszło do najtragiczniejszej pacyfikacji stanu wojennego.
13 grudnia 1981 roku
Protest górników rozpoczął się po zatrzymaniu Jana Ludwiczaka, przewodniczącego Komisji Zakładowej NSZZ Solidarność. Informacja o jego aresztowaniu pojawiła się tuż przed rozpoczęciem pracy 13 grudnia. Po porannym przemówieniu Wojciecha Jaruzelskiego stało się jasne, że działania władz wynikają z wprowadzenia stanu wojennego.
Załoga kopalni domagała się uwolnienia działaczy z całego kraju oraz zniesienia stanu wojennego. Strajk objął również inne miejsca regionu. Na terenie województwa katowickiego protestowało około 50 zakładów pracy. Dwa dni później milicja i wojsko rozpoczęły działania wobec strajkujących. Pod kopalnią Manifest Lipcowy w Jastrzębiu-Zdroju padły strzały, które raniły czterech górników.
Decyzja władz i przygotowanie sił pacyfikacyjnych
15 grudnia wieczorem podczas narady Wojewódzkiego Komitetu Obrony podjęto decyzję o użyciu siły wobec załogi kopalni Wujek. Do działań kierowano bardzo duże siły: 1471 funkcjonariuszy MO i ZOMO, 760 żołnierzy, 22 czołgi i 44 wozy bojowe. Skala zaangażowanych oddziałów wskazywała, że celem było szybkie przerwanie protestu oraz wywarcie presji na innych strajkujących.
Przebieg pacyfikacji kopalni Wujek
16 grudnia po godzinie 8.00 teren kopalni został otoczony. Po wezwaniu górników do rozejścia się rozpoczęto działania z użyciem armatek wodnych i gazu. Do kopalni wjechały pojazdy opancerzone, które taranowały ogrodzenie. Górnicy stawiali barykady i próbowali bronić się metalowymi elementami.
Około 12.30 do akcji skierowano pluton specjalny ZOMO. Funkcjonariusze użyli broni palnej, zabijając na miejscu sześciu górników. Kolejne trzy osoby zmarły później w szpitalu. Charakter odniesionych ran wskazuje, że funkcjonariusze strzelali z pełną świadomością skutków. Utrudniona została też akcja ratunkowa.
Pacyfikacja zakończyła strajk jeszcze tego samego dnia. Łącznie ranne zostały dziesiątki osób, w tym górnicy, żołnierze i funkcjonariusze milicji.
Postępowania karne i późniejsze wyroki
Władze PRL postawiły przed sądem organizatorów strajku. 3 lutego 1982 roku zapadły wyroki wobec uczestników protestu, natomiast śledztwo w sprawie użycia broni palnej zostało umorzone. Stanisław Płatek, przewodniczący Komitetu Strajkowego, został skazany na cztery lata więzienia. Adam Skwira, Marian Głuch i Jerzy Wartak otrzymali wyroki trzech lat.
Dopiero po 27 latach, 24 czerwca 2008 roku, skazano dowódcę plutonu specjalnego ZOMO Romualda Cieślaka na sześć lat więzienia. Kilkunastu jego podwładnych otrzymało kary od trzech i pół do czterech lat. Przywódcy polityczni odpowiedzialni za decyzję o stanie wojennym nie zostali ukarani. Czesław Kiszczak był sądzony kilkukrotnie, jednak ostatecznie został uniewinniony.
Ofiary pacyfikacji kopalni Wujek
Lista zabitych obejmuje dziewięciu górników: Józefa Czekalskiego, Krzysztofa Gizę, Joachima Gnidę, Ryszarda Gzika, Bogusława Kopczaka, Andrzeja Pełkę, Jana Stawisińskiego, Zbigniewa Wilka i Zenona Zająca. Najmłodsza ofiara miała 19 lat.
Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Silesion.pl codziennie. Obserwuj Silesion.pl!
Wszelkie materiały promocyjno-reklamowe mają charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowią one podstawy do wzięcia udziału w Promocji, w szczególności nie są ofertą w rozumieniu art. 66 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. 2020, poz. 1740 z późn. zm.).
